Dzień siódmy, ósmy, dziewiąty, dziesiąty - czwartek, piątek, sobota, niedziela 12 - 15 września.
W czwartek zaplanowaliśmy dzień totalnego lenistwa. Razem z naszymi znajomymi pojechaliśmy do jednego z niewielu na tym odcinku wybrzeża, kurortu w Rusałce. Jak na zbudowany w latach 70-tych kompleks zadziwił nas Wysokim standardem. Oprócz pięknych plaż można tam było korzystać z kąpieli siarkowych, basenów. Ponieważ wrzesień to już koniec sezonu zamknięte były wszystkie bary, sklepiki, kioski z pamiątkami, a wokół było więcej osób porządkujących teren niż samych turystów.
W piątek postanowiliśmy odwiedzić Constancę. Moto nadal stało pod wiatą, a my skorzystaliśmy z uprzejmości i samochodu naszych znajomych. Pierwszym celem było delfinarium. Z opowieści słyszeliśmy, że jest o wiele ciekawsze od tego w Warnie (które oglądaliśmy rok wcześniej). Zapłaciliśmy po 100 lei ze bilet, a ?występ? delfinów okazał się totalną porażką. Szkoda nawet miejsca, aby opisywać to zjawisko.
Po ?emocjach? w delfinarium postanowiliśmy odwiedzić Starówkę i port w Constancy. O ile port okazał się piękny, o tyle kolejne rozczarowanie czekało nas w centrum miasta. Starówka była totalnie rozkopana. Trwał remont całej dzielnicy ? rozkopane ulice, wysiedleni ludzie, zamknięte sklepy i restauracje, a wokół pełno kurzu i pracujące buldożery. Chcieliśmy przejść bulwarem Tomis, jedną z głównych ulic miasta, ale nic z tego. Plac Owidiusza również był niedostępny. Zamknięte było także Muzeum Historii i Archeologii. Poza jednym meczetem Mahmuda nie zwiedziliśmy totalnie nic.
Kasyno w Konstancy. Ten ciekawy budynek, wyróżniający się charakterystycznym oknem w kształcie wachlarza, zaprojektował 1 1909 roku Daniel Renard. Niedawno mieściła się tam restauracja, kawiarnia oraz dyskoteka. Budynek jest naprawdę piękny, niestety zupełnie zaniedbany, nieremontowany, pozabijany dechami. Szkoda tak pięknego zabytku.
Robiło się już późne popołudnie więc postanowiliśmy zjeść coś z tradycyjnej kuchni rumuńskiej. Padło na sarmale, na które do tej pory nie mieliśmy okazji trafić. Są to smaczne gołąbki zawinięte w liście kapusty lub winogron. Te małe gołąbki zawijane są na przemian jeden po drugim, wieprzowym, baranim, a na końcu cielęcym farszem. Niestety (jak wyżej) knajpy na starówce były zamknięte, a te w porcie oferowały wszystkie kuchnie świata, tylko nie rumuńską. Stwierdziliśmy, że Constanca nie była chyba nam tego dnia pisana i pewnie zjemy coś po powrocie na kwaterę. Jednakże w jednej z cichych uliczek znaleźliśmy nowo otwartą knajpę i to, czego od dawna szukaliśmy. Sarmale z mamałygą, małe miti, grillowane żeberka i kapusta ? to był wspaniały obiad.
Sobotę postanowiliśmy poświecić na zwiedzanie okolicy. A było co zobaczyć. Najstarszą w Bułgarii latarnię morską w Szabli, a obok niej totalnie zniszczone molo, czasy swojej świetności mające dawno za sobą.
Potem pojechaliśmy na przylądek Kaliakria. Na wizytę w tym miejscu Maćko przygotowywał się cały poprzedni dzień, a to z uwagi na historię z nim związaną. Przylądek Kaliakria zachwyci nawet najbardziej wybrednych podróżników. Ogromne wrażenie robią strome klify z wielowarstwowego piaskowca, błękitne laguny u ich podnóży oraz mieniące się kolorami skały. Ze względu na specyficzną barwę klifów w średniowieczu przylądek ten nazywano ?krwawym?. Jak głosi jedna z miejscowych legend, klify zawdzięczają kolor krwi 40 dziewic, które uciekając przed tureckim najeźdźcą, splotły razem warkocze i wskoczyły do morza, uderzając o ostre skały.
No i stało się. Od tego dnia Maćko dostał przydomek 40V czyli Forty Virgin, od tych dziewic, które zdobył?
.
Wyczerpani wrażeniami pojechaliśmy na pobliską farmę małży w Dalboce, by zjeść ?regeneracyjny? obiad.
Trzy dni bez jazdy?to trochę za dużo. Postanowiliśmy więc pośmigać po okolicy, a przy okazji zrobić pożegnalną przed wyjazdem z Bułgarii sesję zdjęciową.
Wieczorem usiedliśmy nad mapą planując dalszą podróż. Postanowiliśmy wyjechać z samego rana, przejechać wzdłuż wybrzeża Morza Czarnego i dotrzeć jak najbliżej Bukowiny.
Dzień jedenasty poniedziałek 16 września.
Wstaliśmy raniutko i ruszamy w dalszą drogę. Chcieliśmy dzisiaj przejechać wzdłuż wybrzeża do Tulcea, a potem kierunek Bukowina. Ta trasa to już zupełnie inna Rumunia. Bezkresne pola poprzecinane widokami wiatraków i ?nic więcej. W pewnym momencie Maćko nawet powiedział, że czuje się jakby był na Route 66, choć oglądał ją tylko w telewizji.
Byliśmy już w połowie drogi do Tulcea, kiedy Maćko wpisał w Hołka ?Suczawa? i zaznaczył ?omijaj promy?. Wtedy okazało się, ze musimy odbić w lewo i nie dotrzemy do Delty Dunaju. Ale nic to. Żółte drogi w Rumunii też są pełne uroku. Podziwialiśmy krajobrazy, chłonęliśmy zapachy wsi, liczyliśmy przebyte kilometry. Po 515 powiedzieliśmy dość. Trzeba zanocować, tym bardziej, że do Bukowiny mieliśmy około 200 kilometrów. Dzisiejsza droga przebiegała zupełnie inaczej niż ją zaplanowaliśmy. Siedząc wieczorem przy kolacji próbowaliśmy ją odtworzyć. Oto co nam wyszło: Mangalia, Constanca, Baia, Harsova, Tandarei, Barganau, Vizru, Ianca, Sutesti, Ramnicu Sarat, Foscani (kraina win i winorośli).
Drogowa przeprawa przez Dunaj. Dla motocyklistów oczywiście bezpłatna. Pani w okienku tylko machnęła nam ręką.
W okolicy Dunaju wszędobylscy sprzedawcy świeżo złowionych ryb?
A na rumuńskich stacjach benzynowych nie brak polskich akcentów.
Dzień dwunasty wtorek 17 września.
To była ciężka noc. Spaliśmy w przydrożnym motelu, a okna naszego pokoju wychodziły wprost na ruchliwą drogę E85. Nawet w nocy ruch nie ustawał i co jakiś czas budziły nas przejeżdżające samochody.
Wyjechaliśmy jak zwykle o 8.30. Pogoda oczywiście super, słoneczko świeci (ale nuda, która jutro już się skończy). Po przejechaniu około 150 kilometrów odbijamy w lewo na drogę 2E, aby dojechać do polskich wsi na Bukowinie. Krajobraz zmienił się gwałtownie, teraz mijamy tylko typowe, ale urokliwe rumuńskie wsie.
Bukowina. Jest to historyczna kraina, która leży pomiędzy Karpatami Wschodnimi a środkowym Dniestrem. Obecnie podzielona jest na część północną należącą do Ukrainy oraz południową znajdującą się na terenie Rumunii. Obszar Bukowiny w dużym stopniu pokrywa się z granicami okręgu administracyjnego Suczawa. Górzyste tereny i wsie wprowadzają na Bukowinie klimat, którego nie da się znaleźć w innej części Rumunii. Wjeżdżając na jej obszar już w pierwszej mijanej wiosce widać różnice. Domy, a raczej całe gospodarstwa, bardzo często są drewniane, pomalowane na różne kolory i bogato zdobione. Ładna stodoła w takie same wzory jak dom stojący obok niej robi wrażenie. Bukowina oprócz gór i ładnych wsi, w których można odpocząć ma jeszcze coś, co może przyciągać. Są to kolorowe monastyry średniowieczne, które zostały wpisane na listę UNESCO. Dla Polaków dodatkową atrakcją mogą być ?nasze? wioski.
Przed prawie każdym domem na Bukowinie stoją wymurowane studnie, jakby czekające na spragnionych podróżnych. Oto jedna z nich.
I znowu obiad w przydrożnym barze i kolejna rumuńska cibora za 6 lei.
Na południowej Bukowinie istnieją trzy miejscowości, w których większość stanowią Polacy: Nowy Sołoniec, Pojana Mikuli i Plesza. Mieszka tam około 2 tysiące Polaków. Gdzie się znajdują polskie wsie i jak do nich dotrzeć? Patrząc na mapę Bukowiny, na pewno zauważymy miasto Gura Humoru (Gura Humorului) leżące nad rzeką Mołdawą na skraju Obczyny Wielkiej (Obcina Mare). Jest ono położone 35 km na zachód od Suczawy, miasta wojewódzkiego. Tworzy swoiste centrum wypadowe do niedaleko położonych wiosek zamieszkałych przez Polaków. Przez miasto przechodzi droga europejska E576 prowadząca do Suczawy.
Kaczyka to wieś zamieszkiwana przez Polaków, Rumunów oraz Ukraińców. Jest w niej Dom Polski, który oferuje noclegi i szkoła podstawowa. Można zwiedzić bazylikę mniejszą wybudowaną przez misjonarzy z Krakowa, która jest centrum kultu maryjnego i pielgrzymek. Można również zobaczyć kościół ukraiński grekokatolicki oraz rumuński prawosławny. Oczywiście najważniejszym zabytkiem jest kopalnia soli zbudowana na wzór tej z Wieliczki. W środku jest kaplica, sala balowa, boisko i sztuczne jezioro. Pracowało w niej wiele pokoleń polskich górników. Kopalnię warto zwiedzić (za niewielką opłatą), szczególnie jeśli widziało się Wieliczkę. My jej niestety nie zwiedziliśmy, bo była zamknięta ?na głucho?.
Do Nowego Sołońca, leżącego na skraju Bukowiny w dolinie potoku Sołoniec, praktycznie na zachodnich obrzeżach Wyżyny Suczawskiej dotrzeć można na kilka sposobów. My jechaliśmy od strony miasta Gura Humoruli. Po zjechaniu serpentynami w dół, z lewej strony drogi mamy wjazd do wsi Kaczyka, natomiast prosto dojeżdżamy do skrzyżowania w Pertesztach Górnych (Pârteştii de Sus), zwanego przez miejscowych Krzyżówką (Crucea). Zaraz za nią droga odbijająca w lewo kieruje nas do Nowego Sołońca (około 7 km). Betonową ?Drogą Aleksandra?, zbudowaną z inicjatywy prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego jako praktyczny dar dla tutejszej Polonii w 2000 roku, dojechaliśmy do centrum wsi.
W centrum stoi kościół p.w. Zesłania Ducha Świętego. Wygląda jak prawdziwy polski kościół, a wewnątrz znajdują się przepiękne witraże.
Historia ?Drogi Aleksandra? opowiedziana przez miejscowych Polaków: Nie tak dawno temu, bo w 1996 r. Nowy Sołoniec odwiedził prezydent RP Aleksander Kwaśniewski. Jak na nieszczęście w wigilię wizyty spadł deszcz i droga do Sołońca stała się jednym wielkim błockiem. Prezydent miał trudności z bezpiecznym dojściem z limuzyny do Domu Polskiego. Wówczas narodziła się idea budowy porządnej drogi jako dość praktycznego daru Polski dla tutejszych Polaków. W toku późniejszych rozmów ustalono, iż drogę zbuduje strona rumuńska, w zamian za redukcję zadłużenia. Prace ruszyły pełną parą i w 2000 r. droga została ukończona, a miejscowi Polacy nazywają ją odtąd ?Drogą Aleksandra?.
Dom Polski służy nie tylko miejscowym Polakom, przyjmuje także jednorazowo 15 turystów. Gościnę znajdą oni także w wielu gospodarstwach.
Maćko pozdrawiał przyglądających nam się mieszkańców. Gdy spacerowaliśmy w centrum wsi przyjemnie było usłyszeć ?cześć?, ?dzień dobry?. Szkoda tylko, ze nie mieliśmy okazji dłużej porozmawiać z miejscowymi.
Nie dojechaliśmy niestety do Pleszy, trzeciej z polskich wiosek. Zaniechane prace nad utwardzoną drogą z Nowego Sołońca do Pleszy spowodowały, że da się przejechać pomiędzy obiema miejscowościami, tylko samochodem terenowym.
Początkowo chcieliśmy zanocować w Nowym Sołońcu w Domu Polskim, ale niestety był zamknięty. Wróciliśmy więc do drogi E576 i tam w okolicach Suczawy znaleźliśmy kolejny motel ? tym razem tylko za 50 lei od pokoju. W motelu prawie nie było gości, ale za to jeden z jego pracowników chciał chyba o sobie dać znać. W motelowej restauracji do 12 w nocy sprawdzał sprzęt grający puszczając na full rumuńskie disco. To był koszmar, ale jakoś udało nam się zasnąć.
Dzień trzynasty środa 18 września.
Nad ranem obudził nas ulewny deszcz. Maćko wykrakał. Nie chcąc tracić dnia wyciągnęliśmy spakowane na dnie kondony i ruszyliśmy w drogę w kierunku Sapanty. Do przejechania mieliśmy około 270 kilometrów czerwonymi drogami i nic nie zapowiadało czekającej nas drogi przez mękę. Po przejechaniu miasteczka Campulung Moldovenesc skreśliliśmy w prawo na drogę nr 18 prowadzącą do Sighetu Marmatiei. Po przejechaniu około 3 kilometrów zobaczyliśmy znak ?uwaga roboty drogowe i nierówności na odcinku 14 kilometrów?. Niestety znaków tych potem było znacznie więcej, a droga stawała się gorsza z kilometra na kilometr. Z dużej dziury wjeżdżało się w większą dziurę, a z niej w jeszcze większą. Do tego jeszcze nadal padający deszcz i wszechobecne krowy i owce. Transalpina i Transfogarska przy tej drodze to ?zabawa dla dziewczynek?. Jak ktoś chciałby się sprawdzić na rumuńskich drogach to krajowa D18 z Campulung Moldovenesc do Viseu de Sus jest do tego idealna. Nie przejechał nią do tej pory chyba żaden polski motocyklista i dlatego postanowiliśmy ją nazwać ?transpolonią? na cześć tego co nam się udało.
Po 120 kilometrach i 4 godzinach jazdy koszmar się skończył. Dotarliśmy do Marmarosz.
Marmarosz to kraina strzelistych cerkwi położonych pośród sielskich krajobrazów, gdzie do dziś wciąż żywa jest ?kultura drewniana?. Ten unikalny skansen, zagubiony w zapadłych rubieżach Rumunii, pieczołowicie strzeże swych skarbów z przeszłości. Można tu odbyć awanturniczą wyprawę bez mapy czy wytyczonego szlaku, poznać dzikie, odrealnione pejzaże, zatracić się w przepastnej głuszy, z dala od zgiełku i tłumów. To jedno z ostatnich miejsc w Europie, gdzie człowiek może poczuć się naprawdę swobodnie.
Obowiązkowym przystankiem każdego turysty powinien być Wesoły Cmentarz w Sapancie (Cimitirul Vesel). Wejście na cmentarz nie jest bezpłatne. Kosztuje ok. 5 lei ale te pieniądze są tego warte. Wesoły cmentarz w Sapancie to miejsce magiczne, można tu bez patosu zanurzyć się w atmosferze niezwykłości. Naszym oczom ukazała się wesoła nekropolia. Przed oczami dużo "niebieskości": niebo i gąszcz kolorowo?niebieskich krzyży. Okolica ta wyjęta jest żywcem z dziecięcych kreskówek, zakreślonych pastelowymi barwami. Drewniane krzyże pokryte są ludowymi motywami w kolorze alabastru. W cieniu rozłożystych dębów ukazała się nam galeria sztuki ludowej, a w niej misternie rzeźbione krzyże, zdobione rymowanymi wierszami. Ich lektura (tłumaczona w przewodniku) dała wyobrażenie o ulubionych zajęciach i słabostkach pochowanego. Obrazki wyrzeźbione w drewnie mówiły o zmarłym więcej, niż zdawkowe epitafia.
Pomysłodawcą był mieszkaniec Sapanty, Joan Stan Patras, tutejszy ludowy artysta rzeźbiarz, malarz, poeta i cieśla. Od 1935r tworzył nagrobki i krzyże, które zaopatrywał w obrazki i dowcipne wierszyki ? swoiste epitafia dla zmarłych. Spodobało się to współmieszkańcom, więc rzeźbił, malował i zdobił przez parę dziesiątków lat te swoje oryginalne dzieła. W ten sposób powstawała historia rodzinnej wsi. Minęło ponad 80 lat ? powstało ich mnóstwo, setki, cały cmentarz. Malowane żywymi kolorami obrazki przedstawiają sceny z życia zmarłej osoby w nieco naiwny sposób, trafiając prosto i łatwo do serc i umysłów ludzkich. Oto mężczyzna przy pracy w gospodarstwie, na roli, przy wypasie owiec i bydła, rzemieślnik, rzeźnik, pasterz, weterynarz. Ktoś inny był kierowcą, górnikiem, milicjantem, wiertaczem, a także ? urzędnikiem, nauczycielem, lekarzem, nawet sekretarzem partii. Pokazano zajęcia kobiet ? głównie gospodynie domowe - gotują, pieką ciasta, przędą, tkają, haftują, a także są nauczycielkami, pracują w urzędzie. Obrazki przedstawiają stan rodzinny zmarłych, czasem okoliczności śmierci, np. w wypadku drogowym, na wojnie, w wyniku zabójstwa. Jeden z nich ma podtekst polityczny: przedstawia rozstrzelanie miejscowego, rumuńskiego żołnierza przez węgierskich żandarmów.
Kiedy dotarliśmy do Samanty przestało padać. Mieliśmy dwa wyjścia ? znaleźć pensjonat, rozpakować się, zdjąć kondony i iść zwiedzać cmentarz lub odwrotnie ? najpierw zwiedzanie, potem odpoczynek. Wybraliśmy tą drugą opcję, bo baliśmy się, że po prysznicu i zdjęciu motocyklowej odzieży nie będzie nam się chciało już wychodzić.
Ciekawe, czym zajmowała się ta pani?:)
Po zwiedzeniu Sapanty szybciutko znaleźliśmy przytulny moteli na uboczu, polecony zresztą przez pracownicę cmentarza. Motel był niesamowity, prowadzony przez starszą babcię, władającą kilkoma językami. Tego dnia zresztą do pensjonatu przyjechał pop aby go wyświecić. Same tylko modlitwy trwały przeszło 2 godziny, a wokół unosił się przyjemny zapach kadzideł.
Zmęczeni trudami dzisiejszego dnia szybko poszliśmy spać, zamawiając u babci śniadanie na 8 rano (za 10 lei).
Dzień czternasty czwartek 19 września.
To już prawie koniec naszej przygody. Dziś zamierzamy dojechać do Polski, przed nami więc około 500 kilometrów. Babcia zrobiła nam przepyszne rumuńskie śniadanie z kawą, wędzoną słoniną, regionalnymi kiełbaskami i prawdziwą jajecznicą. Po zakupie domowej palinki ruszamy w drogę powrotną, choć nadal pada.
Jeden z mijanych po drodze domów.
Z Sapanty kierujemy się na miasto Satu Mare za którym przekraczamy granicę z Węgrami i bocznymi drogami przez Słowację wracamy do Polski. Na Węgrzech przestało padać, a ponadto ?zarobiliśmy? godzinę, bo znów przestawiliśmy zegarki. W Polsce byliśmy o 19.00, ale ostatnie 50 kilometrów dało nam nieźle w kość. Dojeżdżając do Polski pierwsze co zobaczyliśmy to śnieg w Tatrach, który i tak spotęgował wieczorne zimno. Marzyliśmy tylko o szybkim znalezieniu pokoju i gorącym prysznicu. Po przekroczeniu granicy w Jurgowie i dojechaniu do Białki Tatrzańskiej liśmy w zajeździe U Chramca. Na szczęście mimo nawału gości mieli tam wolny pokój. Potem Maćko powiedział mi, że gdyby tam nic nie było to prawie nie miał już siły jechać dalej.
Tak oto wyglądał motor Maćka po trudach podróży, a szczególnie po ostatnich dwóch dniach.
Dzień piętnasty piątek 19 września.
Pobudka oczywiście o 7.00. Po zjedzeniu polskiego śniadania (wliczonego w cenę pokoju) ruszyliśmy w drogę do domu. Od rana świeciło piękne słońce, co za odmiana po dwóch ostatnich dniach. Około 16.00 dotarliśmy do domu. Zadowoleni, spełnieni i szczęśliwi.
Tak właśnie wygląda moja Rumunia. Wierna swojej tradycji, wciąż czeka na odkrycie. Odnajdziemy tu unikalne cerkwie oraz leniwe wioski, w których czas jakby się zatrzymał. Potęga gór, nieokiełznane rzeki, lasy pełne grzybów, wciąż żywy folklor i pasterskie tradycje zapewniły bogactwo przygód i wrażeń, jakich nie doświadczyliśmy gdzie indziej. Z malowniczymi górskimi wioskami sąsiadują koszmarne, podmiejskie blokowiska, tuż obok straszą upiorne molochy z czasów Ceausescu. Miejscowy folklor miesza się z tandetą, ludowe stroje z dresami, w których, na co dzień chodzą Cyganie. Zastaniemy tu inną Europę, nie tę uładzoną i cepeliowską, lecz wciąż jeszcze nieoswojoną i chropawą, zapadłą krainę pogranicza. Być może relacja ta nie zawierała ?momentów?, a stanowiła bardziej rodzaj przewodnika po miejscach gdzie byliśmy. Ale po pierwsze takie było moje zamierzenie, a po drugie nie zdarzyły się nam podczas całej podróży chwile grozy. Nie ma się zatem co zastanawiać, jeżeli planujecie wyjazd do Rumunii po prostu przekonajcie się sami jak ciekawy jest to kraj.
Ja skończyłam. Teraz zapewne Maćko doda coś od siebie, wrzuci mapkę, a przede wszystkim filmiki zrobione czasie wyprawy.
Czyżby punkty widzenia były rozbieżne????
